Łysienie androgenowe

Łysienie androgenowe to jedna z najczęstszych przyczyn trwałej utraty włosów. Największe znaczenie w rozwoju łysienia androgenowego mają predyspozycje genetyczne – ryzyko rozwoju tego typu łysienia u mężczyzn, w rodzinie których występowało łysienie androgenowe, jest kilkukrotnie wyższe. Wspomniane predyspozycje genetyczne wiążą się ze zwiększoną wrażliwością mieszków włosowych na działanie pochodnej testosteronu – dihydrotestosteronu DHT. Poza predyspozycjami genetycznymi, przyczyną łysienia androgenowego u mężczyzn może być niezdrowy styl życia, palenie papierosów, stres czy stosowanie suplementów diety dla sportowców, sprzyjających rozbudowie masy mięśniowej i zaburzających gospodarkę hormonalną.
DHT to aktywny metabolit testosteronu, czyli głównego hormonu androgenowego. Związek ten powstaje w efekcie konwersji testosteronu przez enzym 5 – alfa – reduktazę. DHT oddziałuje bezpośrednio na mieszki włosowe, prowadząc do ich miniaturyzacji. Aktywacja receptora androgenowego w obrębie mieszków włosowych skraca ponadto anagen (fazę wzrostu) w normalnym cyklu wzrostu włosów. Normalny cykl wzrostu włosów składa się z czterech faz: anagen (wzrost), katagen (inwolucja), telogen (odpoczynek) i egzogen (zrzucanie włosów). 80% do 90% włosów znajduje się w fazie anagenu, która trwa od 2 do 6 lat i określa długość włosów; mniej niż 5% jest w katagenie, a reszta w telogenie. Normą jest wypadanie do 100 włosów dziennie. W łysieniu androgenowym nadmierna aktywacja receptorów dla DHT prowadzi do miniaturyzacji pęcherzyków poprzez stopniowo krótszą fazę anagenową, co powoduje powstanie cieńszych i krótszych mieszków włosowych, które ostatecznie nie mogą nawet przenikać przez naskórek. Ostatecznie – stosunek włosów anagenowych do włosów telogenowych wynosi 5: 0, gdzie normą jest 12: 1. Włosy są coraz słabsze i wypadają w nadmiarze, a jednocześnie zahamowany zostaje porost nowych włosów.

Łysienie androgenowe dotyczy coraz większego odsetka kobiet. Przyczyny tego typu łysienia – podobnie jak u mężczyzn – także związane są z zaburzeniami gospodarki hormonów płciowych. Zwiększony poziom androgenów, z towarzyszącym najczęściej spadkiem poziomu żeńskich hormonów płciowych przyczynia się do miniaturyzacji mieszków włosowych, a w konsekwencji – osłabiania i wypadania włosów. Wspomniane zaburzenia hormonalne , czyli wzrost poziomu androgenów z jednoczesnym spadkiem poziomu estrogenów towarzyszy następującym sytuacjom:

• zespół policystycznych jajników
• menopauza
• zespół Cushinga
• guzy nadnerczy i jajników
• stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej.

Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn przyczyną łysienia androgenowego jest miniaturyzacja mieszków włosowych, jednak przebieg łysienia nieco się różni. W przypadku mężczyzn może dojść do całkowitej i trwałej utraty włosów. Początkowo zaobserwować można przerzedzenie włosów w obrębie zakoli, a następnie łysienie obejmuje także czubek i tył głowy. Łysienie androgenowe u mężczyzn może rozpocząć się już po 20 roku życia, choć bardzo często zdarza się także u mężczyzn znacznie starszych. Bardzo charakterystyczny przebieg ma łysienie androgenowe u kobiet. Nie dochodzi wówczas do całkowitego wyłysienia, zauważalne jest natomiast znaczne przerzedzenie fryzury. Początkowo przerzedzenie widoczne jest na czubku głowy, a z czasem może obejmować całą powierzchnię skóry głowy. Ponadto przerzedzeniu włosów towarzyszą inne objawy wynikające ze zbyt wysokiego poziomu androgenów. Bardzo często nasilonemu wypadaniu włosów na skórze głowy towarzyszy hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie na ciele, występujące nawet w tak nietypowych dla kobiet lokalizacjach jak brzuch, plecy, klatka piersiowa czy twarz. Ponadto może występować trądzik oraz zaburzenia miesiączkowania. W celu rozpoznania łysienia androgenowego nie wystarczy charakterystyczny obraz łysienia – warto wykonać specjalistyczne badania diagnostyczne. Jednym z najważniejszych jest trichoskopia, czyli ocena włosów i skóry głowy w powiększeniu, przy pomocy dermatoskopu. W badaniu trichoskopowym zauważyć można przede wszystkim zminiaturyzowane mieszki włosowe, a także obecność tzw. żółtych kropek, czyli pustych ujść mieszków włosowych, wypełnionych łojem. Ponadto w obrazie łysienia androgenowego charakterystyczna jest obecność tzw. włosów meszkowych, czyli cienkich i krótkich włosów. Inna cecha wskazująca na łysienie androgenowe to niejednorodność w zakresie grubości łodyg włosa – obok włosów meszkowych występują włosy o umiarkowanej i dużej grubości. U kobiet można ponadto wykonać oznaczanie poziomu testosteronu i żeńskich hormonów płciowych we krwi.

Terapia łysienia androgenowego sprowadza się do ograniczenia negatywnego wpływu DHT na mieszki włosowe, a także pobudzenia aktywności mieszków włosowych. W tym celu stosowane mogą być leki miejscowe oraz doustne. Ze względu na różnice w profilu hormonalnym mężczyzn i kobiet, leczenie androgenowe może się różnić.
Leczenie łysienia androgenowego u mężczyzn ma na celu ograniczenie wypadania włosów, nie umożliwia natomiast odrastania włosów. Terapia łysienia androgenowego sprowadza się do wcierania w skórę głowy minoksidilu; preparat ten stosowany jest najczęściej raz – dwa razy dziennie, a najskuteczniejszy okazuje się być minoksidil w stężeniu 5%. Takie leczenie miejscowe powinno trwać co najmniej kilka miesięcy, a skuteczność takiej terapii wynika z wydłużenia fazy anagenowej oraz zwiększenia grubości włosów, a także stymulowania zminiaturyzowanych mieszków włosowych. U mężczyzn stosowany jest ponadto finasteryd – lek doustny ograniczający konwersję testosteronu do DHT. Dzięki temu ograniczona zostaje miniaturyzacja mieszków włosowych oraz wypadanie włosów. Leczenie finasterydem trwa około pół roku.
Leczenie łysienia androgenowego u kobiet polega na stosowaniu leczenia miejscowego – i w tym celu stosowany jest minoksydyl w stężeniach 2% i 5%. Należy mieć jednak na uwadze, że u niewielkiego odsetka kobiet stosowanie minoksydylu może skutkować pojawieniem się nadmiernego owłosienia na twarzy. Ponadto stosowane są leki doustne – estrogeny oraz blokery receptorów androgenowych, np. spironolakton.
Ogromne znaczenie w leczeniu łysienia androgenowego mają zabiegi trychologiczne wykonywane na skórze głowy, które pobudzają krążenie krwi, przyczyniają się do lepszego odżywienia i ukrwienia mieszków włosowych oraz wspomagają procesy regeneracyjne. Mowa o takich zabiegach jak terapia peptydowa Dr Cyj, mezoterapia igłowa, Dermapen 4, ostrzykiwanie skóry głowy osoczem bogatopłytkowym i fibryną czy karboksyterapia, czyli śródskórne wprowadzanie dwutlenku węgla. Wykonanie serii wybranych zabiegów przyczynia się do zminimalizowania wypadania włosów, ich wzmocnienia i pogrubienia oraz stymulowania tempa wzrostu włosa.