Łupież – przyczyny i leczenie

Łupież to choroba skóry wywołana nadmiernym namnażaniem grzyba Pityrosporum ovale (Malassezia furfur). Grzyb ten w warunkach fizjologicznych bytuje na zdrowej skórze głowy, lokalizując się głównie w okolicy gruczołów łojowych, gdyż do swojego rozwoju potrzebuje składników lipidowych. U osób pozbawionych nadmiernej kolonizacji drożdżakami średni czas trwania cyklu podziałów komórkowych to 28 dni, zaś u osób dotkniętych łupieżem – jedynie 7 do 15 dni. Przyspieszony proces namnażania sprawia, że komórki ulegają złuszczeniu jeszcze przed obumarciem, co prowadzi do powstawania łusek, które potem widoczne są na włosach i ramionach w postaci nieestetycznych, osypujących się łusek. Nadmiernej kolonizacji grzybów i rozwojowi łupieżu sprzyjają m. in.:

• nadmierny łojotok skóry
• łuszczyca
• długotrwała antybiotykoterapia
• atopowe zapalenie skóry
• zaburzenia hormonalne (nadmiar androgenów nasilający aktywność gruczołów łojowych)
• stres
• źle zbilansowana dieta (nadmiar cukrów prostych i tłuszczów trans)

Nie każdy wie, że istotny wpływ na rozwój łupieżu mają czynniki atmosferyczne. Zbyt silne nasłonecznienie czy niskie temperatury mogą generować łupież, podobnie jak powszechnie występujące zanieczyszczenia powietrza. Długotrwałe noszenie nakryć głowy sprzyja gorszej wentylacji skóry głowy i jej nadmiernej potliwości, co także nasila namnażanie drożdżaków. Natomiast palenie papierosów czy przebywanie w mocno ogrzewanych pomieszczeniach powoduje nadmierne przesuszenie skóry i zaburzenie fizjologicznej równowagi skóry głowy.

Łupież może występować pod kilkoma postaciami. Najczęściej występuje tzw. łupież suchy, który manifestuje się pod postacią suchych płatków skóry, które nie przylegają do powierzchni głowy oraz opadają na ubrania. Skóra głowy jest sucha i ściągnięta. Z kolei łupież tłusty występuje w postaci mokrych łusek przylegających do skóry głowy i rzadko opadających na ubrania. Bardzo często tej postaci łupieżu Na skórze głowy może wystąpić także łupież pstry – pojawia się on pod postacią żółtobrunatnych, brązowych, jasnoróżowych lub białych ognisk z lekko zaznaczonym złuszczaniem powierzchni. Każdej postaci łupieżu może towarzyszyć świąd skóry głowy. Do rozpoznania łupieżu najczęściej wystarczy ocena skóry głowy, choć niekiedy konieczna jest bardziej szczegółowa diagnostyka. Wymagane może być wykonanie badań wykluczających infekcje innymi niż Pityrosporum ovale grzybami, a także różnicowanie z łuszczycą czy atopowym zapaleniem skóry. W celu zdiagnozowania łupieżu i jego leczenia najlepiej udać się do trychologa, który dzięki badaniu trichoskopowemu bezbłędnie rozpozna schorzenie skóry głowy.

Terapia łupieżu ukierunkowana jest na zwalczanie namnażających się w nadmiarze grzybów, ponadto – w zależności od rodzaju łupieżu – należy unormalizować stan skóry. W celu zwalczania grzybów prowadzących do rozwoju łupieżu stosuje się leki przeciwgrzybicze, najczęściej są to:

• ketokonazol o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych, grzybostatycznych i grzybobójczych – pirytonian cynku działający przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie
• flutrimazol hamujący namnażanie grzybów
• cyklopiroksamina działająca przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie
• siarczek selenu hamujący namnażanie grzybów, a także łagodzący zaczerwienienie i świąd skóry głowy

W leczeniu łupieży wykorzystywane są także preparaty dziegciowe ograniczające nadmierną proliferację komórek naskórka oraz mocznik i kwas salicylowy o właściwościach złuszczających.
Ponadto konieczne jest stosowanie odpowiednich dermokosmetyków,, które przywracają równowagę skóry głowy. W przypadku występowania łupieżu suchego, konieczne jest stosowanie kosmetyków o działaniu nawilżającym i łagodzącym skórę głowy, natłuszczającym i regenerującym. Z kolei łupież tłusty wymaga stosowania kosmetyków o działaniu normalizującym pracę gruczołów łojowych, hamującym nadmierną proliferację komórek oraz działaniu złuszczającym.
Łupież ma tendencje do nawrotów, zatem po ustąpieniu objawów choroby konieczne jest kontynuowanie odpowiedniej pielęgnacji skóry. Konieczne jest stosowanie kosmetyków przywracających równowagę hydrolipidową naskórka. Nie bez znaczenia jest unikanie takich czynników jak podrażnianie i przesuszanie skóry głowy, a także utrzymywanie jej nadmiernej wilgotności (np. zasypianie z mokrymi włosami). W celu zapobiegania nawrotom łupieżu warto stosować dietę bogatą w cynk, witaminy z grupy B oraz kwasów omega 3.