Łuszczyca skóry głowy

U podłoża choroby leżą niekontrolowane podziały w warstwie podstawnej naskórka oraz nieprawidłowy cykl dojrzewania keranocytów, co prowadzi do migracji komórek odpowiedzi zapalnej w obrębie skóry właściwej. Normalny cykl rozwojowy komórek, trwający 28 dni, skrócony zostaje do kilu dni- nowe komórki namnażają się zbyt szybko, a starsze nie zdążają się złuszczać. Dochodzi do zaburzenia integralności anatomicznej i funkcjonalnej skóry.
Szczególnie podatne na rozwój choroby są miejsca narażone na urazy i podrażnienia mechaniczne- łokcie, kolana, dłonie i stopy, pachwiny i okolica lędźwiowo- krzyżowa. Warto zaznaczyć, że skóra nie jest jedyną lokalizacją zmian łuszczycowych. Na płytkach paznokciowych łuszczyca jawi się w postaci wgłębień, rogowacenia i rozwarstwiania płytek. Gdy jest to jedyne umiejscowienie zmian, może to stwarzać trudności diagnostyczne, ze względu na niejednoznaczny charakter zmian chorobowych. W przebiegu łuszczycy możliwe jest także zajęcie stawów, z towarzyszącym bólem i obrzękiem, mogące prowadzić do ich zniekształceń. Najważniejszą postacią kliniczną łuszczycy jest łuszczyca zwykła – ograniczona lub uogólniona, gdzie zmiany grudkowe ewoluują do łusek, z możliwymi ogniskami zapalnymi i wysiękiem; zmiany dotyczą owłosionej skóry głowy, łokci i kolan, rąk oraz okolicy krzyżowej kręgosłupa. Czynniki sprzyjające rozwojowi łuszczycy skóry głowy to m. in.:

• podrażnienia mechaniczne skóry, niewłaściwa pielęgnacja sprzyjająca jej przesuszeniu, nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne
• przegrzewanie i wychłodzenie organizmu
• dieta uboga w wit. D i kwasy omega, a obfitująca w tłuszcze zwierzęce, warzywa strączkowe i czekoladę
• alkohol, papierosy i kawa
• stres
• leki: β- blokery, blokery kanału wapniowego, leki przeciwmalaryczne, interferony, interleukiny
• infekcje bakteryjne, grzybicze i wirusowe, w tym HIV; należy dbać o szybkie i całkowite zaleczenie każdej infekcji, także zębów i przyzębia
• zmiany hormonalne u kobiet w okresie pokwitania, ciąży i menopauzy

Łuszczyca skóry głowy objawia się w charakterystyczny sposób – początkowo pojawia się zaczerwienienie skóry i wysypka grudkowa, a następnie – srebrzyste łuski. Charakterystycznymi dla łuszczycy zmianami są:

• objaw świecy stearynowej, czyli występowanie pod łuskami błyszczącej skóry
• objaw Nikolskiego, czyli schodzenie naskórka podczas pocierania skóry
• objaw Koebnera, czyli pojawianie się zmian łuszczycowych w miejscu mechanicznego uszkodzenia naskórka; zmiany te pojawiają się w przeciągu kilku – kilkunastu dni
• objaw Auspitza- tzw. krwawa rosa, punktowe krwawienie w miejscu zranienia.

Samo powstawanie łusek, jak i drapanie skóry generowane nadmiernym jej świądem, mogą prowadzić do nasilonego wypadania włosów. Rozpoznanie łuszczycy przebiega w oparciu o charakterystyczną morfologię i lokalizację zmian, a także wynik badania trichoskopowego. W badaniu trichoskopii łuszczyca skóry głowy charakteryzuje się w trichoskopii obecnością rozlanej szarej łuski, pod którą obecne są naczynia kłębuszkowate o linijnym, bardzo regularnym układzie. W razie wątpliwości wykonywane jest badanie histopatologiczne zmienionej chorobowo skóry. Biopsja wykazuje wtedy nadmierną proliferację naskórka, nasiloną angiogenezę warstwy brodawkowej skóry, oraz nacieki zapalne skóry właściwej ( z granulocytów, limfocytów T i monocytów), migrujących do naskórka i tworzących tu skupiska, tzw. mikroropnie Munro.

Kontrolowanie tak różnorodnej, wieloczynnikowej choroby, jaka jest łuszczyca, wymaga od pacjenta dużej wiedzy i dyscypliny. Jest to jednak niezbędny i bardzo ważny element walki z chorobą, która przez specyfikę i rozległość zmian skórnych, znacznie obniża jakość życia chorego, stygmatyzując go, zawstydzając i nierzadko prowadząc do depresji. Przestrzeganie zaleceń lekarskich poprawia efektywność terapii i znacznie obniża jej koszty, trzymając chorobę w ryzach.
Na owłosionej skórze głowy stosowane są przede wszystkim preparaty miejscowe o działaniu keratolitycznym, przeciwzapalnym i immunomodulującym. W celu złuszczenia łusek zazwyczaj stosowane są preparaty z 10% kwasem salicylowym lub preparaty dziegciowe. Następnie aplikowane są środki o działaniu łagodzącym stan zapalny i redukującym proliferację komórek naskórka. W tym celu sprawdzają się glikokortykosteroidy, które mogą być jednorazowo stosowane nie dłużej niż przez 4 tygodnie. W celu profilaktyki nawrotów choroby stosowane są preparaty z dziegciami oraz mocznikiem. Leczeniem łuszczycy skóry głowy z wyboru przy skórnej manifestacji łuszczycy, zwłaszcza przy zmianach o charakterze umiarkowanym lub ciężkim, jest fototerapia i fotochemioterapia. Zbawienny wpływ promieniowania ultrafioletowego sprowadza się do zahamowania niekontrolowanego rozwoju komórek skóry, leżącego u podstaw etiopatogenezy schorzenia. Zaleca się regularne sesje pod lampami emitującymi promieniowanie UVB w postaci wąskiej wiązki, lub ekspozycję na naturalne promieniowanie słoneczne (pamiętając o objęciu obszarów niezmienionych chorobowo standardową profilaktyką filtrami przeciwsłonecznymi). Efektywność terapii podnosi zastosowanie przed naświetlaniem substancji fotouczulających, takich jak psoralen. Taka fotochemioterapia z zastosowaniem promieni UVA daje doskonałe efekty nawet w przypadku ciężkich postaci choroby. Leczenie promieniowaniem poprzedzone jest wyznaczeniem minimalnej dawki rumieniowej, mającej określić wrażliwość skóry pacjenta, oraz szczegółowym wywiadem pozwalającym określić fototyp skóry