Łysienie bliznowaciejące

Pierwotne łysienie bliznowate nie jest rzadkie, co stanowi około 7% osób dotkniętych problemem wypadania włosów. Klinicznie na skórze głowy występuje 1 lub więcej obszarów trwałego łysienia. Mogą one pozostać dyskretne lub zlewać się, powodując prawie całkowite łysienie. W obrębie tych obszarów wyłysienia skóra jest łysa, gładka i błyszcząca, a pory są nieobecne z powodu całkowitej utraty otworów pęcherzykowych. Pierwotne łysienie bliznowate stanowi wyzwanie, zarówno kliniczne, jak i terapeutyczne, i nie ma znanej przyczyny. Wczesna choroba z aktywnym stanem zapalnym stanowi najlepszą okazję do postawienia ostatecznej diagnozy; jednak zmieniające się i pokrywające się cechy kliniczne i histologiczne w miarę rozwoju choroby powodują również trudności diagnostyczne. Cechy histologiczne wykazują większe nakładanie się niż cechy kliniczne, a diagnoza histologiczna jest mniej wiarygodna niż diagnoza kliniczna w pierwotnym łysieniu bliznowatym.
U ludzi neogeneza mieszków włosowych występuje prawie wyłącznie w życiu płodowym. U dorosłych nie powstają nowe włosy, z wyjątkiem w bardzo ograniczonym stopniu po zranieniu skóry. Żadne obecnie dostępne leczenie nie pobudzi neogenezy mieszków włosowych. W rezultacie każdy pęcherzyk zniszczony przez pierwotne łysienie bliznowate nigdy nie umożliwi odrastania włosów. Obecnie obowiązująca klasyfikacja pierwotnego łysienia bliznowatego uwzględnia typ komórek dominujących w nacieku zapalnym wykrytym w biopsji skóry głowy. Łysienie bliznowaciejące klasyfikuje się jako limfocytowe, neutrofilowe lub mieszane. Neutrofilowe łysienie bliznowate obejmuje odwapnienie mieszków włosowych i rozwarstwienie tkanki łącznej skóry głowy. Zapalenie mieszków włosowych zwykle obserwuje się u dorosłych. Liszaj płaski (liszaj płaski), przewlekły toczeń rumieniowaty skórny, przedni łysienie włókniące, trądzik keloidalis nuchae, centralne odśrodkowe łysienie bliznowate i pseudopelada Brocq są limfocytowymi formami łysienia. Natomiast mieszany charakter łysienia bliznowaciejącego, czyli łysienie neutrofilowo – limfocytowe towarzyszy nadżerkowemu krostkowemu zapaleniu skóry głowy, trądzikowi martwiczemu oraz trądzikowi bliznowcowemu.

Centralne odśrodkowe łysienie bliznowate i zapalenie mieszków włosowych występują najczęściej na wierzchołku i skórze głowy środkowej części czołowej. W szczególności centralne łysienie odśrodkowe może naśladować łysienie typu żeńskiego , stąd konieczność różnicowania z łysieniem androgenowym. Utracie włosów towarzyszyć może uczucie świądu i pieczenia skóry, a nawet odczucia bólowe. Początkowo pojawiają się pojedyncze ogniska wyłysienia, które mogą zlewać się w większe obszary. Można zaobserwować kępki włosów (tzw. efekt pędzla). Skóra w miejscach utraty włosy ma charakterystyczny wygląd – jest ścieńczała i błyszcząca, z niewidocznymi mieszkami włosowymi.
W celu zdiagnozowania łysienia bliznowaciejącego konieczne jest wykonanie specjalistycznych badań – trichoskopii, a także biopsji skóry. Dla łysienia bliznowaciejącego charakterystyczna jest obecność komórek zapalnych wokół mieszków włosowych, obecność tkanki bliznowatej i utrata mieszków włosowych.

W związku z tym, że łysienie bliznowaciejące ma charakter nieodwracalny, nie ma możliwości odzyskania utraconych mieszków włosowych; te włosy, które już wypadły – nigdy nie odrosną. Leczenie łysienia koncentruje się natomiast na powstrzymaniu procesu chorobowego i zminimalizowaniu skutków choroby. W tym celu konieczne jest zdiagnozowanie przyczyny łysienia i wdrożenia leczenia przeciwzapalnego. Gdy w nacieku zapalnym dominują limfocyty, wówczas zazwyczaj stosowane są glikokortykosteroidy, zaś przy przewadze neutrofilów polecana jest antybiotykoterapia. Glikokortykosteroidy mogą być stosowane miejscowo bądź doustnie, zaś antybiotyki stosowane są doustnie. Można stosować ponadto fototerapię, a jako leczenie bardziej eksperymentalne – metotreksat, takrolimus, cyklosporyna, a także talidomid. Leczenie operacyjne jest przydatne tylko u pacjentów ze zmianami o stabilnym rozmiarze i u których zapalenie powodujące wypadanie włosów zostało wyciszone przez co najmniej 1 rok. Najskuteczniejsza jest operacja przeszczepu skóry głowy lub przeszczepu włosów.