Grzybica skóry głowy

Grzybica skóry głowy rozwija się wówczas, gdy na skórze dojdzie do nasilonego namnażania grzybów chorobotwórczych. Za rozwój grzybicy skóry odpowiadać mogą następujące dermatofity:

• dermatofity zoofilne, czyli grzyby bytujące w organizmie człowieka
• dermatofity geofilne, czyli grzyby bytujące w glebie i zdolne do zakażania organizmów zwierzęcych i ludzkich
• dermatofity zoofilne, czyli grzyby bytujące w organizmach zwierzęcych i mogące prowadzić do rozwoju grzybicy także u człowieka

Podkreślić należy jednak, że nie u każdej osoby mającej kontakt z grzybem dojdzie do rozwoju grzybicy. Rozwojowi grzybicy sprzyja nadmierne namnażanie się grzybów, do którego mogą przyczynić się następujące czynniki:

• niewłaściwa higiena skóry głowy
• utrzymywanie się długotrwałej wilgoci skóry głowy (zbyt częste noszenie czapki czy kasku)
• kontakt z osobami chorymi na grzybicę (stosowanie wspólnego grzebienia czy ręcznika)
• uszkodzenia naskórka
• spadek odporności (np. w przebiegu infekcji wirusem HIV, stosowania leków immunosupresyjnych)
• miejscowa lub ogólna antybiotykoterapia lub glikokortykosteroidy

Grzybica skóry głowy najczęściej dotyka osób poddawanych działaniu wspomnianych czynników, a także – małych dzieci.

Najważniejsze odmiany grzybicy skóry głowy to postacie wywołane przez dermatofity antropofilne: grzybica strzygąca, grzybica woszczynowa oraz grzybica drobnozarodnikowa. Takie postacie grzybicy wywoływane są przede wszystkim przez gatunki Trichophyton violaceum, Trichophyton tonsurans, Trichophyton audouini oraz Trichophyton schoenleini. Grzybica strzygąca charakteryzuje się występowaniem drobnych, licznych ognisk chorobowych o charakterze złuszczającym. Ogniska chorobowe są niewyraźnie odgraniczone od otoczenia, a w ich obrębie pojawiają się charakterystyczne nierówno ułamane włosy. Występują także czarne punkciki na powierzchni skóry głowy – są to włosy ułamane tuż nad powierzchnią skóry, które sprawiają wrażenie krótko przystrzyżonych (stąd nazwa grzybicy). Grzybica strzygąca może przybierać postać:

• grzybicy kropkowatej (gdy włosy ułamane są na poziomie skóry)
• grzybicy łupieżowatej (gdy następuje utrata włosów oraz złuszczanie skóry)
• grzybicy złuszczającej (gdy pojawiają się żółte łuski oraz włosy ułamane na wysokości 2 – 4 mm)

Grzybica drobnozarodnikowa to mniej liczne występujące ogniska złuszczające, o większej powierzchni niż w przypadku grzybicy strzygącej. Włosy ułamane są na wysokości 1 – 3 mm, a skóra pokryta jest szarą łuską. Z kolei w przebiegu grzybicy woszczynowej, która zdarza się bardzo rzadko, objawia się obecnością żółtych tarczek, po usunięciu których pozostają obszary wyłysienia o średnicy 1 – 2 cm. Tej postaci grzybicy towarzyszy nasilony stan zapalny, z zaczerwienieniem skóry i świądem, a po wyleczeniu pozostają blizny.
Rzadziej grzybica skóry głowy wywoływana jest przez dermatofity zoofilne, takie jak Trichophyton mentagrophytes, Trichophyton vemucosum oraz Microsporum canis. Wówczas grzybica skóry głowy ma cięższy przebieg, występują nacieki guzowate i zmiany ropne, z towarzyszącym nadmiernym wypadaniem włosów.

W celu rozpoznania infekcji grzybiczej skóry głowy nie wystarczy zaobserwowanie zmian skórnych – podobne objawy mogą bowiem towarzyszyć innym schorzeniom. Potwierdzeniem choroby grzybiczej skóry głowy jest dodatni wynik badania mikologicznego, czyli badanie mikroskopowe oraz hodowli grzyba z materiału pobranego ze zmienionych chorobowo zmian skórnych. Pobierane są zeskrobiny naskórka skóry głowy oraz włosy.

Każdy przypadek grzybicy skóry głowy wymaga wdrożenia leczenia. Zazwyczaj stosowane jest leczenie doustne, a pełna terapia trwa około 6 – 8 tygodni. Lekami stosowanymi w terapii ogólnej grzybicy skóry owłosionej są m.in.: gryzeofulwina, terbinafina, flukonazol i itrakonazol. Terbinafina jest lekiem, który daje lepszy efekt w przypadku zakażenia grzybem Trichophyton tonsurans, natomiast itrakonazol i gryzeofulwina przynoszą lepszy efekt terapeutyczny w infekcjach Microsporum. Leczenie ogólne warto uzupełnić terapią miejscową, a w razie współwystępowania zakażenia bakteriami – także antybiotykoterapią. Konieczne jest także dokładne mycie grzebieni ciepłą wodą z mydłem, a także odkażanie pościeli. W ramach profilaktyki grzybicy owłosionej skóry głowy należy regularne mycie włosów i dokładne ich suszenie, niedopuszczanie do nadmiernej wilgotności włosów (np. nosząc czapkę, pod którą skóra się poci), a także korzystanie wyłącznie z własnych przedmiotów higieny osobistej (grzebienie, ręczniki).