Egzosomy – fakty i mity
Nieustanne poszukiwanie nowych rozwiązań służących poprawie komfortu życia i wyglądu pacjentów skutkuje nowościami również w medycynie estetycznej. Do takich nowinek można bez wątpienia zaliczyć egzosomy. Zabiegi z ich wykorzystaniem są powszechnie reklamowane i stosowane przez liczne kliniki, lekarzy czy kosmetologów, głównie w celu redukcji zmarszczek i poprawy kondycji skóry. Nasi pacjenci również zaczęli dopytywać się o zabiegach z wykorzystaniem egzosomów. Czy aby na pewno owe zabiegi są tak rewelacyjne? Bezpieczeństwo i skuteczność egzosomów budzą pewne wątpliwości.
Co to są egzosomy?
Egzosomy to drobne pęcherzyki wydostające się na zewnątrz komórki. Są otoczone błoną i mogą zawierać różne substancje: DNA, białka, lipidy, produkty przemian wewnątrzkomórkowych, a nawet hormony. Fizjologiczne znaczenie formowania egzosomów przez komórkę nie jest do końca poznane. Być może odgrywają one rolę w usuwaniu zbędnych produktów z komórki oraz transporcie i komunikacji międzykomórkowej.
Wstępne badania sugerują, że egzosomy mogą być przydatne w leczeniu wielu poważnych chorób. Wymienia się wśród nich: nowotwory, choroby neurodegeneracyjne, choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby wątroby i dróg żółciowych, niewydolność oddechową, cukrzycę, a nawet powikłania ciąży i bezpłodność. Duże nadzieje wiąże się z możliwością wykorzystywania rekombinowanych egzosomów jako nośników dla leków. Byłoby to rozwiązanie innowacyjne, przybliżające nas do leczenia wycelowanego w konkretne komórki w chorej tkance jednocześnie tkanki zdrowe.
Egzosomy w medycynie estetycznej
W medycynie estetycznej temat egzosomów wzbudza od kilku lat spore zainteresowanie. Na rynku dostępne są egzosomy syntetyczne lub wyizolowane z ludzkich komórek macierzystych. Producenci preparatów umieszczają w egzosomach białka, lipidy, czynniki wzrostu, witaminy i koenzymy, które mają mieć korzystnie wpływać na kondycję skóry, dostarczając komórkom wartościowych składników oraz stymulując syntezę elastyny i kolagenu.
Zabiegi anti-aging z wykorzystaniem egzosomów są dostępne w wielu gabinetach dodatkowo poza kuracjami odmładzającymi niektóre kliniki podają egzosomy pacjentom z następującymi problemami:
– trądzik
– blizny i przebarwienia potrądzikowe
– blizny przerośnięte
– łysienie androgenowe
– wypadanie włosów
– atopowe zapalenie skóry
– łuszczyca
Egzosomy podaje się podskórnie na twarz, a także szyję lub głowę z wykorzystaniem mikronakłuwania, mezoterapii, radiofrekwencji mikroigłowej lub lasera frakcyjnego. Warto zaznaczyć że nie są one wyrobem medycznym. Nie posiadają żadnych certyfikatów potwierdzających skuteczność ani bezpieczeństwo. Zostały więc wprowadzone do obiegu jako kosmetyk aby ominąć całą procedurę związaną z bezpieczeństwem i skutecznością wyrobów medycznych. Wszystkie zabiegi wykonywane z wykorzystaniem mezoterapii i aplikowania podskórnie preparatu, który nie ma takiego przeznaczenia są zwyczajne nielegalne – w szczególności jeżeli są one robione przez profesjonalistów za opłatą. Niektórzy producenci twierdzą że ich preparaty mają zatwierdzone badania kliniczne a co gorsza tę tezę często powtarzają niektórzy lekarze. Jest to zwyczajne i ordynarne kłamstwo.
Czy egzosomy są bezpieczne?
Na ten moment brakuje dowodów naukowych potwierdzających bezpieczeństwo i skuteczność terapii. Ani Agencja Żywności i Leków (FDA) ani Europejska Agencja Leków (EMA) nie zatwierdziły żadną terapie egzosomami. FDA wydało na ten temat oficjalne oświadczenie, w którym jednoznacznie przestrzega przed stosowaniem egzosomów (https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/safety-availability-biologics/public-safety-notification-exosome-products).
Specjaliści medycyny estetycznej powinni sięgać tylko po bezpieczne certyfikowane rozwiązania. Wiele technologii zostały wprowadzone w estetyce po tym jak sprawdziły się w medycynie leczniczej takie jak kwas hialuronowy i fala uderzeniowa, które „debiutowały” w ortopedii, a także HIFU, który był początkowo stosowany w ginekologii. Również laseroterapia pojawiła się w estetyce dopiero po tym, jak sprawdziła się w chirurgii i neurologii. Większość doniesień naukowych na temat egzosomów to natomiast badania przeprowadzone na modelach zwierzęcych lub mało wiarygodne opisy pojedynczych przypadków. To zbyt mało, aby stwierdzić, że egzosomy są bezpieczne u ludzi.
Przeciwskazania i powikłania zabiegowe
Przeciwwskazania
– bakteryjne zakażenia skóry
– grzybica skóry
– ciąża i karmienie piersią
– choroby nowotworowe
– choroby hematologiczne (np. anemia)
– zespoły naczyniowe
– stany osłabionej odporności
– niedawno przebyte zabiegi dentystyczne
– stosowanie leków zmniejszających krzepnięcie krwi
Ze względu na brak badań klinicznych i małą ilość danych zarówno przeciwwskazania oraz powikłania są orientacyjne.
Powikłania
Każdy zabieg stanowi pewną ingerencję w funkcjonowanie organizmu człowieka. Gdy mówimy o egzosomach, ze względu na zbyt wiele niewiadomych prosty z pozoru zabieg może więc okazać się brzemienny w skutki. W przypadku egzosomów izolowanych z komórek macierzystych dawców istnieje na przykład ryzyko wystąpienia ostrej reakcji alergicznej. Jest ona skutkiem nadmiernej aktywacji układu odpornościowego w odpowiedzi na obce antygeny. Jest to poważny stan, niekiedy nawet zagrażający życiu. Nie obserwujemy go po zabiegach z wykorzystaniem osocza czy fibryny bogatopłytkowej, ponieważ te substancje pozyskuje się z krwi pacjenta, a nie z komórek innej osoby jak w przypadku egzosomów.
Osoby rozważające zabieg z wykorzystaniem egzosomów powinny być świadome następujących potencjalnych powikłań:
– pokrzywka
– obrzęk skóry a także tkanki podskórnej
– obrzęk dróg oddechowych
– wstrząs anafilaktyczny (bezpośrednie zagrożenie życia)
– zakażenie skóry i tkanki podskórnej
– przeczulica skóry
– ból w miejscu podania
– bliznowacenie w miejscu podania
– niekontrolowany rozrost tkanek (procesy nowotworowe)
Czy warto skorzystać z zabiegów z wykorzystaniem egzosomów?
Tylko kilka firm na świecie produkuje egzosomy. Niepokoi fakt, że niektóre z nich działają dopiero od kilku lat i mają niewielkie doświadczenie w branży farmaceutycznej. Konsekwencje zanieczyszczenia próbek czy niewłaściwych warunków transportu mogą być bardzo poważne. Problemem jest też brak zewnętrznej kontroli nad produkcją i jakością egzosomów (jak to ma miejsce chociażby w przypadku leków). Niestety historia zna przypadki, kiedy preparaty wprowadzone do użytku pospiesznie i bez zachowania standardów klinicznych, miały katastrofalne skutki uboczne (amputacje piersi, przemieszenia żelu do krwiobiegu…). Powikłania które często pojawiały się po kilki lub kilkunastu miesiącach po zabiegu. Mowa tu o żelu do powiększania piersi o nazwie Aquafilling który równie ochoczo jak egzosomy dzisiaj, był promowany przez różne kliniki w Polsce.
Nie mniej jednak egzosomy są nowoczesnym, obiecującym rozwiązaniem. Być może znajdą praktyczne zastosowanie w wielu gałęziach medycyny. Czy egzosomy są skuteczne? W tym momencie wiemy o nich jednak zbyt mało, aby móc bezpiecznie stosować u ludzi. Nie ma też żadnych wiarygodnych dowodów na to, że egzosomy w ogóle działają. Z pewnością będziemy śledzić dalsze doniesienia na temat tej ciekawej technologii.